Sejarah menua Julau

Menua Julau asal ya siti ari sitak menua Kanowit ( mula ari Menua Kanowit dipegai Kesultanan Brunei sampai ke Kanowit dipegai Peturun Brooke ). Pengudah Sarawak ngau masuk Malaysia kena 16 September 1963, Julau agi tetap nyadi siti ari sitak menua Kanowit, ianya ba Bahagian Ketiga. Udahnya bahagian ba menua Sarawak lalu dibagi baru dalam urung 1970-an, ti ngejungka Julau diengkah ba Bahagian Keenam, ianya kena pegai Pentadbiran Bahagian Sarikei. Kena 1 April 1973, Julau lalu ditiki ke nyadi siti daerah penuh, ianya Daerah Julau. Pemesai rampa menua Daerah Julau tu ianya kira-kira 1703.39 Kilometer Persegi. Maskot asal Daerah Julau tu ianya siku Burung Kenyalang, tang udahnya ditukar ngau Maskot Pun Lada. Menua Julau tu ngembuan mayuh amat sungai ( besai ngau mit ). Antara sungai ke tampak rita ianya Sungai Kanowit, indu sungai menua Julau.

Pun Lada : Maskot baru Daerah Julau
Maya agi dipegai Tuan Rajah ( Pentadbiran Brooke), menua Julau bisi ngembuan siku Distrct Officer ianya ba Nanga Meluan. Ba Nanga Meluan mayanya ( dalam taun 1937), bisi siti Government Station, ti bisi ngembuan berek Polis, Kuarters Kerani, Dresser ngau Operator. Pengudah menua Sarawak diserah lalu dipegai Colony British ( Udah Perang Dunya Kedua), menua Julau lalu bisi digaga siti Government Station ti tembu digaga dalam taun 1948. Udah nya, ba taun 1950-an, mayuh rumah agensi perintah bisi digaga ba menua Julau, ti ngejungka Julau nyadi siti palan pentadbiran ti baru. Pengudah Sarawak ngau masuk Malaysia ba taun 1963, mayuh agi rumah agensi perintah digaga ba menua Julau. Antara Jabatan tauka agensi perintah ngau swasta ya ke bisi ba menua Julau tu ianya Pejabat Daerah Julau, Jabatan Pelajaran Daerah Kecil (Daerah Julau), Jabatan Pertanian Daerah Julau, Balai Polis Daerah Julau, Jabatan Kesihatan Daerah Julau, Jabatan Kerja Raya Daerah Julau, Jabatan Penerangan Daerah Julau, Majlis Daerah Meradong dan Julau, Jabatan Pendaftaran Negara Daerah Julau, Jabatan Kebajikan Masyarakat Daerah Julau, Jabatan Pembangunan Koperasi Julau, Pejabat KEMAS Daerah Julau, Pejabat Pos Daerah Julau, SESCO Daerah Julau, Telekom Malaysia, Pejabat RELA Daerah Julau ngau ti bukai.
Sebedau bisi pasar Julau, semina pasar Kanowit aja ke bisi ba Daerah Kanowit. Kenu ku Sumber, semina ba taun 1940-an baru bisi pasar ba Nanga Julau ngau Nanga Meluan ( Pasar Kayu). Udah Perang Dunya Kedua, pasar Julau bisi lebihkurang dalam 10 buah kedai. Dalam taun 1950-an, kira-kira 10 buah kedai baru digaga ba palan ke dipilih ba Nanga Julau. Bisi mega 2 iti pasar mit digaga ba Nanga Pakan ngau Nanga Wak ba Sungai Julau. Kenu ku Sumber, antara kedai kayu keterubah ya ba pasar Julau tu ianya Kedai Liok, kedai Ah Lok, Kedai Ah Aung, Kedai Chili ngau kedai Sin Teck. Dalam taun 1970-an, mayuh gi kedai ditambah ba pasar Julau. Antara kedai-kedai nya ianya Kedai Lee Ee Lek, Kedai Law Ing Tee, Kedai King Kian, Kedai Ling Kong Wong, Kedai Ling Chiek Miew, Kedai Ling Ping Huat ngau Kedai Wang king Choo.Dalam taun 1940-an sampai ke 1980-an, ekonomi pasar Julau mayuh bersangkut-paut ngau Lada, getah ngau engkabang. Dalam taun 1950-an, pasar Julau bisi bedagangka Tiang Lada ngau sentubung tebelian. Sampai kediatu (2009), lada ngau getah agi ditanam ba menua Julau.

Keterubah ya sekula ba menua Julau tu dipun ka bala Mubaligh Kristian. Pengudah Perang Dunya Kedua, bisi Sekula Mission ba menua Julau, ianya Roman Chatolic Mission ti dibuka dalam taun 1930an. Sekula Mission tu meh ke nyadi asas Sekula St. Alphosus ke diatu. Dalam taun 1951, bala Cina ba menua Julau bisi muka Sekula Cina ba Julau. Dalam kandang 1960-an, lebihkurang 30 buah Sekula English bisi dibuka ba menua Sarawak. Ari pemayuh sekula nya, bisi beberapa iti ba menua Julau lalu antara semuanya ianya ba Nanga Entabai, Nanga Maong ngau Nanga Entaih ti dipegai John Kennedy Wilson ( Tuan Tuai). Tuai Tuai tu bisi rumah ba Rantau Umut, Entabai, lalu rumahnya agi bedau sampai ke saritu.
Kenu ku sumber, dalam taun 1970-an, baru mayuh sekula digaga ba menua Julau. Antara ya ianya SMK Julau, sekula menengah ti tunggal ba menua Julau. Sampai ke saritu, bisi mayuh sekula udah digaga ba menua Julau lalu antara semuanya ianya Sekolah Menengah Kebangsaan Julau, Sekolah Kebangasaan/Jenis Kebangsaan ( SK. St. Alphonsus Julau, SJK (C) Yuk Kung Julau, SK Nanga Luau, SK Nanga Merurun, SK Kelangas, SK Nanga Meluan, SK Nanga Entabai, SK Lubuk Assam, SK Nanga Maong, SK Nanga Ju, SK Nanga Ensiring, SK Nanga Jambu, SK Nanga Serau dan SK Nanga Lasi); Sekolah Bimbingan Kanak-kanak (Tabika KEMAS Nanga Julau, Tabika KEMAS Nanga Boa, Tabika KEMAS Ejit, Tabika KEMAS Bilat, Tabika Kemas Meluan dan Tabika KEMAS Entabai ).
Kenu ku sumber, bansa asal ti diau ba menua Julau tu ianya bansa Beketan, Ukit ngau Rajang. Penatai Bansa Iban ke menua Julau ianya dalam taun 1839, ti ngejung ka bansa asal menua tu lari ke ndur bukai. Penatai Bansa Cina ke menua Julau ianya lebihkurang dalam taun 1940-an, ngau tuju deka bedagang ba menua Julau. Nitihka banci taun 2000, pemayuh bala rayat ba menua Julau bisi lebih kurang 17 ribu lebih urang. Ari semuanya, 87 peratus bansa Iban, 10 peratus bansa Cina lalu 3 peratus bansa bukai.
Antara kemudahan bukai ke bisi ba menua Julau ianya jalai alun ke Sarikei (66 KM), Sibu (66 KM), Kanowit (39 KM), ngau ke Bintangor (48 KM). Jalan Entabai yang mana telah menghubungkan Pekan Julau dengan Nanga Entabai yang berjarak 27 Kilometer. Syarikat bas ti bisi ba menua Julau tu ianya Borneo Almagated Sdn. Bhd. Selain ari nya, bisi mega Rumah Rehat Perintah, Rumah Tumpangan Julau, Perhentian Bas dan Teksi, Gereja, Masjid Nurul Hidayah, Balai Raya ngau Balai serbaguna etc.

Semina naka tu aja Maklumat Sejarah menua Julau ke ulih dipadah ke aku ngagai bala kitai ari menua Julau. Semua Maklumat ke silik agi, baka fakta-fakta khas, data-data, Sumber Maklumat(reference) sereta maklumat ke silik ti bukai nda ulih dipadah ke aku ditu magang, laban nangi ke salah guna sekeda ari bala kitai. Maklumat ti silik mega tau digiga ba bup ti dikarang Benedict Sandin sereta Sarawak Gazette. Nya alai, cukup meh maklumat asas ti diberi aku nya ngambi ke bala kitai menua Julau nemu Sejarah menua kitai secara umum. Aku minta ampun nyema bahasa Iban ti dikena aku nya nda tentu betul, lalu lain mimit ari ke asal. Nyema utai ke dibantai ku ditu bisi kurang tauka salah, kita tau madah ngambi ke aku ngemetul ke ia baru. Terima Kasih.(Kerawis Tunjuk:-Kuang Kapong).